2025eko urtarrilak 20
Bilboko Campusa
Pedro Fabro Deustuko Unibertsitateko Erretiratuen Elkarteak osasun integralari buruzko hitzaldi zikloaren hirugarren hitzaldia eskaini zuen urtarrilaren 14an, Pedro Fernández de Larrinoa irakaslearen eskutik. Gaia hau jorratu zuen: “Más vale prevenir… no sólo a nivel biológico” (Hobe da prebenitzea, ez soilik maila biologikoan). Hitzaldian nabarmendu zuen zainketa psikosozialak osasunerako garrantzi handia duela eta helduaroan ahalik eta jarduera maila handiena mantendu behar dela, autonomiari eusteko eta desgaitasunari aurrea hartzeko.
Fernández de Larrinoaren ustez, prebenitzea proaktiboa da eta bizitzan zehar garatzen da. “Egia da adin jakin batean gainbehera hasten dela, baina gainbehera motelagoa izan daiteke gure bizimodua nolakoa den kontuan hartuta eta, gainera, aldaketak edozein unetan sar daitezke gure bizimoduan”.
Pedro Fernández de Larrinoak uste du zahartzea arrakastatsua izan dadin “gure bizitzaren gidaritza” hartu behar dugula. Ildo horretatik, Rowe eta Kahn aipatu zituen. 1997an zahartze arrakastatsua dimentsio ugarikotzat jo zuten, eta 3 osagai dituela adierazi zuten:
- Gaixotzeko eta desgaitasuna izateko aukera txikia. Gaixotu gaitzaketen arrisku-faktoreen aurka borrokatu behar da.
- Funtzionamendu kognitibo eta fisiko handia. Funtzionamendu bikaina.
- Bizitzarekiko konpromiso handia, beste pertsona batzuekiko harreman intimoen bidez eta pertsonentzat motibazio aldetik esanahi berezia duten produkzio jarduerak eginez. Adiskidetasun eta jarduera esanguratsuak izatea.
Nahiz eta gure bizitzako arlo batzuetan gauzek ez duten ondo funtzionatzen, adituak uste du beste eremu batzuetan egin dezaketela.
Era berean, Fernández Ballesteros ere aipatu zuen, 2009an zahartze arrakastatsu eta aktiboaren portaera eta psikologia-eremuak aipatu zituena. Hauek izango lirateke:
- Osasun-jokabide ona eta doikuntza fisikoa
- Parte-hartze eta portaera sozial handia
- Funtzionamendu kognitibo optimoa
- Funtzio anitzeko autorregulazio emozionala
Haren ustez, ohitura osasungarriak zahartze arrakastatsuaren faktore iragarle gisa ikusi behar dira. Helburua da arrisku faktoreak murriztea eta babes faktoreak gehitzea. Kontuan hartu behar dira, halaber, zahartzaroan egindako osasun-jokabideko esku-hartze programek dituzten eragin positiboak. "Jendeak egiten duena edo inguruneak ematen duena, adibidez, jarrera proaktiboak dira: ariketa fisikoa egitea, ez erretzea, asko ez edatea, gehiegizko pisuarik ez hartzea eta medikuarengana joatea. Adinekoen % 12k baino ez dute ariketa fisikoa egiten. Buruan izan behar dugu nola nahi dugun zahar egin".
Irakasleak ziurtatzen du eguneroko jarduera batzuek gainbehera eta narriadura kognitiboa sustatu, optimizatu, konpentsatu edo arintzen dutela. Adibidez, jasotako hezkuntza, ez baita jakintza jasotzeko aldian amaitzen, adina gorabehera. Ariketa fisikoa, erronkak, boluntariotza, gizarteko eta aisialdiko jarduerak (irakurtzea, abestea, dantzatzea).
Bestalde, Dehiren eta Mohammadiren arabera (2020), gizartean parte hartzea eta funtzionatzea funtsezkoa da. Horri dagokionez, emozio positiboak eragiten dituzten funtzionamendu sozialeko bost jarduera aipatzen dituzte: jarduera komunitarioak, pertsonen arteko harremanak, baliabide partekatuak, parte-hartze aktiboa eta norberaren gogobetetasuna.
Era berean, funtzionamendu emozional-motibazionala funtsezkoa da. Eta funtsezkoak dira honako emozio positibo hauek: autorregulazio emozionala, kontrol-zentzua, autoeraginkortasuna eta norberaren zahartzeari buruzko usteak: aurre egitea eta subjektu aktiboa izatea. Bizitzan, % 20 da zer gertatzen den eta % 80 nola hartzen duzun. "Sentsazio positiboak izan behar dira, eta kontrola duzula pentsatzea positiboa da. Antolatzeko gai bazara, ondo zahartzeko estrategiak izan ditzakezu. Beren zahartzeaz gaizki pentsatzen duten pertsonak lehenago hiltzen dira", azpimarratzen du.
Amaitzeko, hizlariak gogorarazi zuen zientziak erakusten duela gure bizitzan sentsazio positiboak sustatu ditzakegula eta zahartzeari buruz dugun sentsazioa aldatzen ikas dezakegula.
Aurten, Pedro Fabro Elkarteak antolatutako zikloak ikuspegi integrala aurkezten du, ezagutzaren hainbat arlo bateratuz osasuna deritzogunaren ikuspegi partekatu, integratu eta kolektiboa bilatzeko. Hitzaldiak urritik maiatzera bitartean izango dira, 11:30ean beti, Garate aretoan, eta Deustuko Unibertsitateko edo beste unibertsitate batzuetako profesionalek, ikertzaileek eta adituek emango dituzte.
